Collectief Wonen? Ik moet er toch nog even over nadenken…

Wat zijn de zes grootste angsten die opkomen wanneer instappen in een woongemeenschap concreet wordt?

Twintig jaar geleden startte ik samen met mijn compagnon Matt een avontuur. Wat eerst een onbereikbaar idee leek werd plotsklaps een steeds concreter te halen doel op het moment dat we met een hand-shake er echt voor gingen. Samen een woongemeenschap oprichten met het vertrouwen dat we de uitdagingen die op ons pad zouden komen samen wel zouden kunnen pareren. Met een concreet groot huis op het oog organiseerden we interviews met geïnteresseerden vanuit de advertentie in een aantal kranten: Wie wil ⅓ huis kopen om mee een woongemeenschap op te richten.

“Anderen waren echte paradijsvogels met te grote luchtkastelen”

Er kwamen zeer diverse mensen op gesprek, sommigen waren alleen nieuwsgierig, anderen waren echte paradijsvogels met te grote luchtkastelen en nog anderen zochten veel zekerheid en wilden het mooiste stuk van het huis claimen. Bijzondere indringende gesprekken waren het. Mensen deelden soms het hemd van hun lijf alsof ze met ons gingen trouwen en wilden tonen hoe serieus ze waren, maar toen het na die gesprekken concreter werd in het proces bleek de een na de ander toch af te haken. Waardoor kwam dat?

In de huidige tijd waarin de wooncrisis een steeds grotere ontwrichtende plek in de maatschappij inneemt wordt het idee van collectief wonen steeds meer aantrekkelijk voor veel mensen: Gedeelde middelen, een sterke gemeenschap en een gevoel van verbondenheid. Maar wat zijn de grootste redenen voor mensen bij het omzetten van hun droom in een collectieve werkelijkheid om toch af te haken?

Hier zijn de zes meest voorkomende zorgen die mensen ervaren bij het oprichten van een woongemeenschap, een Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) of een andere vorm van collectief wonen.

1. Financiële Onzekerheid

Een van de grootste zorgen die mensen kunnen hebben bij de afweging toe te treden tot een collectief wonen project is de financiële investering die gepaard gaat met de oprichting en verloop van het proces. Mensen maken zich zorgen over de kosten, de haalbaarheid van het budget en mogelijke onverwachte uitgaven. Men vreest dan financiële instabiliteit, zoals stijgende bouwkosten of onvoorziene reparaties. Daarnaast kan de afhankelijkheid van de financiële situatie van anderen in de groep onzekerheid veroorzaken. Wat als iemand zich terugtrekt of niet aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen?

“Mensen kunnen vrezen dat ze constant in gezelschap zullen zijn en dat hun persoonlijke leven minder privé wordt.”

2. Conflicten en Besluitvorming

Een andere veelvoorkomende zorg is de angst voor mogelijke conflicten en problemen met de besluitvorming. Woongemeenschappen en CPO-projecten vereisen vaak gezamenlijke beslissingen over uiteenlopende zaken, van financiële kwesties tot huishoudelijke regels. Mensen maken zich zorgen dat er onenigheid zou ontstaan, dat beslissingen te lang gaan duren, of dat bepaalde personen de besluitvorming zullen domineren. Het risico dat deze conflicten onoplosbaar blijken te zijn en de gemeenschap of het project uit elkaar doen vallen, kan een belangrijke zorg zijn die tot spanningen en stress kan leiden, waardoor het gezamenlijke project een bron van frustratie wordt in plaats van vreugde.

3. Verlies van Privacy

Sommige mensen kampen met de zorg rond het verlies van privacy. In een woongemeenschap deel je vaak ruimtes en voorzieningen, wat betekent dat je minder persoonlijke ruimte hebt. Mensen kunnen vrezen dat ze constant in gezelschap zullen zijn en dat hun persoonlijke leven minder privé wordt. De angst bestaat dat er geen mogelijkheid meer is om zich terug te trekken en dat men continu rekening moet houden met anderen. Dat kan enorm vermoeiend worden. Wordt het zo dat de eigen voorkeuren en levensstijl niet voldoende ruimte meer kunnen krijgen en dat men zich moet aanpassen aan de wensen van de groep?

“De onzekerheid over de veerkracht van de gemeenschap kan daar ook ontmoedigend in zijn.”

4. Langdurige Verbintenis

Voor sommigen kan het aangaan van een langdurige verbintenis met een groep relatief onbekende mensen beangstigend zijn. Mensen vrezen misschien dat ze vast komen te zitten in een situatie die niet werkt, zonder een gemakkelijke of duidelijke uitweg. De angst om een groot deel van je leven en middelen te investeren in een project dat misschien niet slaagt, kan verlammend zijn. Dit gevoel kan worden versterkt door het besef dat het ontbinden van een woongemeenschap complexer en pijnlijker kan zijn dan bijvoorbeeld het beëindigen van een huurovereenkomst.

5. Duurzaamheid en Continuïteit

Ook maken mensen zich soms zorgen over de duurzaamheid en continuïteit van het project. Ze vrezen dat, ondanks de beste intenties, het project niet levensvatbaar zal zijn op de lange termijn. Dit kan komen door organisatorische problemen, gebrek aan betrokkenheid van leden, of externe factoren zoals veranderingen in regelgeving. De onzekerheid over de toekomst en het risico dat het project uiteindelijk faalt, kan een groeiend obstakel zijn voor mensen die overwegen deel te nemen. De onzekerheid over de veerkracht van de gemeenschap kan daarin ook ontmoedigend zijn.

“Tevens helpt een genuanceerde blik op de kracht van diversiteit en de grenzen van de effectiviteit van consensus”

6. Gemeenschappelijke Visie en Doelen

Ten slotte is er de angst dat de gemeenschappelijke visie en doelen niet zullen blijven overeenkomen en dat de dagelijkse praktijk er heel anders uit ziet. Mensen zijn bang dat, naarmate de tijd verstrijkt, de individuele visies en prioriteiten van de leden kunnen divergeren. Wat als de oorspronkelijke ideeën over duurzaamheid, gedeelde verantwoordelijkheid, of zelfs dagelijkse leefgewoonten veranderen? De angst dat de gemeenschap uiteenvalt of dat de oorspronkelijke idealen verwateren is dan reëel.

Zorgen en angsten in de ogen kijken

Hoewel deze gevoelens begrijpelijk zijn, zijn er manieren om ze te overwinnen. Met een open communicatie vanaf het begin, duidelijke afspraken en een goed doordacht plan kunnen veel van deze zorgen kleiner worden. Het inschakelen van experts, zoals financieel adviseurs en mediators, kan ook bijdragen aan een stabielere en beter georganiseerde woongemeenschap. Tevens helpt een genuanceerde blik op de kracht van diversiteit en de grenzen van de effectiviteit van consensus in verschillende vormen van besluitvorming. Door verder potentiële problemen vooraf te identificeren, gezamenlijk oplossingen te zoeken, en diverse perspectieven te verzamelen alvorens te beslissen kunnen toekomstige woongemeenschappen de angsten aanpakken en een succesvolle, harmonieuze leefomgeving creëren.

Collectief wonen blijft een inspirerend concept met veel voordelen, maar het is essentieel om de angsten en zorgen serieus te nemen en proactief aan te pakken. Zo kan de droom van een gedeelde, ondersteunende gemeenschap werkelijkheid worden.

Meer informatie hierover verdelen onder bevolkingsgroepen die nu klem zitten in de woningmarkt kan een belangrijke impuls geven aan de oplossing wanneer hierdoor veel meer mensen de collectieve opties serieus durven te gaan nemen.